Stanisław Lem – patron roku 2021
Doceniając kunszt literacki, najwybitniejszego przedstawiciela polskiej fantastyki i jednego z najpoczytniejszych pisarzy science-fiction na świecie, Sejm RP ogłosił rok 2021 Rokiem Stanisława Lema.
13 września 2021 roku przypada 100 rocznica urodzin Stanisława Lema.
Stanisław Lem – czołowy przedstawiciel polskiej fantastyki naukowej, filozof, futurolog i eseista. Urodził się we Lwowie we wrześniu 1921 roku w rodzinie zamożnego lekarza.
Sam również studiował na Lwowskim Uniwersytecie Medycznym.
Po zajęciu w 1942 roku Lwowa przez wojska niemieckie, pracował jako pomocnik mechanika i spawacz w niemieckiej firmie.
Rok 1946 był przełomowym w życiu Lema. W ramach repatriacji po wkroczeniu armii rosyjskiej, wraz z całą rodziną wyjechał do Krakowa, gdzie kontynuował studia na wydziale medycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, zadebiutował nowelą „Człowiek z Marsa”, która drukowana była w odcinkach w „Nowym Świecie” oraz rozpoczął współpracę z „Tygodnikiem Powszechnym”, gdzie publikował wiersze i opowiadania.
Kolejne lata zaowocowały licznymi powieściami, które doceniano przyznając autorowi nagrody w dziedzinie kultury i literatury:
- „Człowiek z Marsa” (powieść s-f) drukowany w odcinkach w czasopiśmie „Nowy Świat Przygód”;
- „Astronauci”;
- „Jacht »Paradise«. Sztuka w czterech aktach” (współautor: Roman Hussarski);
- „Sezam i inne opowiadania” (zawiera pierwsze odcinki przygód Ijona Tichego);
- „Obłok Magellana”, (wcześniej powieść była drukowana w odcinkach w „Przekroju”);
- „Czas nieutracony”;
- „Dzienniki gwiazdowe”;
- „Dialogi” (eseje);
- „Eden”;
- „Śledztwo”;
- „Inwazja z Aldebarana”;
- „Powrót z gwiazd”;
- „Solaris”;
- „Pamiętnik znaleziony w wannie”;
- „Księga robotów” (opowiadania);
- „Wejście na orbitę” (eseje);
- „Noc księżycowa” (opowiadania i scenariusze telewizyjne);
- „Niezwyciężony i inne opowiadania”;
- „Bajki robotów”;
- „Summa technologiae” (eseje);
- „Polowanie” (opowiadania);
- „Cyberiada” (opowiadania);
- „Wysoki Zamek”;
- „Głos Pana”;
- „Opowieści o pilocie Pirxie”;
- „Filozofia przypadku” (eseje);
- „Fantastyka i futurologia” (eseje);
- „Doskonała próżnia” (apokryfy);
- „Bezsenność” (opowiadania);
- „Wielkość urojona” (apokryfy);
- „Rozprawy i szkice” (eseje);
- „Szpital Przemienienia”;
- „Katar”;
- „Maska” (opowiadania i scenariusze telewizyjne);
- „Powtórka” (opowiadania i scenariusze radiowe);
- „Golem XIV” (opowiadania);
- „Wizja lokalna”;
- „Prowokacja” (apokryfy);
- „Człowiek z Marsa”;
- „Biblioteka XXI wieku” (apokryfy);
- „Pokój na Ziemi”;
- „Fiasko”;
- „Pożytek ze smoka” (opowiadania);
- „Lube czasy” (felietony);
- „Sex Wars” (felietony);
- „Tajemnica chińskiego pokoju” (felietony);
- „Dziury w całym” (felietony);
- „Bomba megabitowa” (felietony);
- „Okamgnienie” (felietony);
- „Przekładaniec” (scenariusze);
- „Dyktanda czyli…”;
- „Listy albo opór materii” (wybór listów);
- „Dylematy” (felietony);
- „Lata czterdzieste. Dyktanda” (debiutanckie opowiadania z lat 40. oraz „Dyktanda”);
- „Rasa drapieżców. Teksty ostatnie” (felietony z „Tygodnika Powszechnego” 2005 i 2006 w wyborze Tomasza Fiałkowskiego);
- „Sknocony kryminał” (kryminał i dramat z notatek autora);
Stanisław Lem posiadał kilka doktoratów honoris causa (m.in. Politechniki Wrocławskiej, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytetu w Bielefeld). W roku 1973 pisarzowi przyznano honorowe członkostwo amerykańskiego stowarzyszenia Science Fiction Writers of America, lecz z powodu perturbacji proceduralnych odrzucił on oferowane w 1975 roku członkostwo zwyczajne.
Świat przedstawiony w utworach Lema różni się od rzeczywistości znanej z typowej fantastyki naukowej przede wszystkim tym, że z reguły autor nie daje do zrozumienia, iż przedstawia rzeczy niezwykłe. Wręcz przeciwnie – wiele elementów Lemowej rzeczywistości zostało skonstruowanych tak, aby sprawiać wrażenie przyszłej normalności i codzienności.
Nazwiskiem naszego autora nazwano również planetoidę 3836 Lem.
Stanisław Lem zmarł 27 marca 2006 roku w Krakowie.
W kolejnych wpisach przybliżymy sylwetki innych patronów roku 2021.
